Αντιγόνη Σοφοκλή 1961 - Ύμνος στον Έρωτα

Έρως ανίκατε μάχαν…Ο ύμνος στον έρωτα από την Αντιγόνη του Σοφοκλή, αιώνια πηγή έμπνευσης στην ιστορία του θεάτρου..

Έρως ανίκατε μάχαν... 

Έρως ανίκατε μάχαν... Με αυτό το στίχο αρχίζει το γ' στάσιμο (στ. 781-805) της Αντιγόνης του Σοφοκλή. Μια φράση, ωδή στον έρωτα δύο νέων, που είναι γνωστή μέχρι σήμερα. Από τα πιο γνωστά αποσπάσματα αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, που καταφέρνει να στρέψει το ενδιαφέρον των μαθητών, όπου διδάσκεται και κάνει το μάθημα αυτομάτως πιο ενδιαφέρον. 

Ο Σοφοκλής δίδαξε την Αντιγόνη το 442 π.Χ., στα Μεγάλα Διονύσια κερδίζοντας την πρώτη νίκη. Στη νεότερη εποχή από τον μύθο της Αντιγόνης εμπνεύστηκαν αρκετοί ξένοι συγγραφείς, μεταξύ των οποίων είναι ο Ζ. Ανούιγ και ο Μ. Μπρεχτ. Παρακολουθείστε ένα απόσπασμα από την κινηματογραφική μεταφορά της Αντιγόνης του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Γιώργου Τζαβέλλα (1961). Στον ρόλο της Αντιγόνης η Ειρήνη Παππά και του Αίμωνος ο Νίκος Καζής. Απαγγελία Θόδωρος Μορίδης....

 

Δείτε το βίντεο:

Έρως ανίκατε μάχαν, Έρως, ός εν κτήμασι πίπτεις, ός εν μαλακαίς παρειαίς νεάνιδος εννυχεύεις, φοιτάς δ" υπερπόντιος εν τ" αγρονόμοις αυλαίς· καί σ" ούτ" αθανάτων φύξιμος ουδείς ούθ" αμερίων σέ γ" ανθρώπων. Ο δ" έχων μέμηνεν. Σύ καί δικαίων αδίκους φρένας παρασπάς επί λώβα, σύ καί τόδε νείκος ανδρών ξύναιμον έχεις ταράξας· νικά δ" εναργής βλεφάρων ίμερος ευλέκτρου νύμφας, τών μεγάλων πάρεδρος εν αρχαίς θεσμών. "Αμαχος γάρ εμπαίζει Θεός, Αφροδίτα. Νυν δ" ήδη "γώ κ'αυτός θεσμών έξω φέρομαι τά δ" ορών ίσχειν δ" ουκέτι πηγάς δύναμαι δάκρυ τόν παγκοίτην όθ" ορώ θάλαμον την δ" Αντιγόνην ανύτουσαν.

Μετάφραση στη δημοτική:

Έρωτα ανίκητε στη μάχη Έρωτα, ανίκητε σε κάθε μάχη, συ που κυριαρχείς όπου κι αν πατήσεις, συ που ξενυχτάς τα κορίτσια με τα τρυφερά μάγουλα, που δρασκελάς πάν" από θάλασσες και τρυπώνεις στους κήπους, κανείς δε γλυτώνει από "σε, μήτε Θεός μήτε θνητός. Όποιον αγγίξεις, τονε παλαβώνεις. Συ, άνθρωπο φρόνιμον εξωθείς στ" άδικο και στο χαμό, συ π" ανάβεις ταραχή κι αμάχη ανάμεσα...

Πηγή: mixanitouxronou.gr

Σοφοκλέους Αντιγόνη 1

Ερως ανίκατε μάχαν… Με αυτό το στίχο αρχίζει το γ’ στάσιμο (στ. 781-805) της Αντιγόνης του Σοφοκλή. Μια φράση, ωδή στον έρωτα δύο νέων, που είναι γνωστή μέχρι σήμερα ως ένα από τα πιο γνωστά αποσπάσματα αρχαίας ελληνικής τραγωδίας...

Έρως ανίκατε μάχαν, Έρως, ός εν κτήμασι πίπτεις, ός εν μαλακαίς παρειαίς νεάνιδος εννυχεύεις, φοιτάς δ” υπερπόντιος εν τ” αγρονόμοις αυλαίς· καί σ” ούτ” αθανάτων φύξιμος ουδείς ούθ” αμερίων σέ γ” ανθρώπων. Ο δ” έχων μέμηνεν. Σύ καί δικαίων αδίκους φρένας παρασπάς επί λώβα, σύ καί τόδε νείκος ανδρών ξύναιμον έχεις ταράξας· νικά δ” εναργής βλεφάρων ίμερος ευλέκτρου νύμφας, τών μεγάλων πάρεδρος εν αρχαίς θεσμών. “Αμαχος γάρ εμπαίζει Θεός, Αφροδίτα. 

Μετάφραση στη δημοτική:
Έρωτα, ανίκητε σε κάθε μάχη, εσύ που κεντάς όποιον κι αν σημαδέψεις με τα βέλη σου. Έρωτα συ, που ξαγρυπνάς στα τρυφερά τα μάγουλα των κοριτσιών που δρασκελάς πάνω απ' τις θάλασσες και χώνεσαι στους κήπους των σπιτιών, κανείς δεν γλιτώνει από σένα, ούτε θεός, ούτε κοινός θνητός, μα όποιον τον αγγίξεις, τον τρελαίνεις. Εσύ, τον άνθρωπο το φρόνιμο τον σπρώχνεις στ' άδικο και στο χαμό, εσύ άναψες φιλονικία ανάμεσα σε γιό και σε πατέρα και τους τάραξες. Νικάει ο πόθος κι η λαχτάρα για την ωραία νύφη, σε πείσμα όλων των μεγάλων νόμων, που αμέριμνη η θεά Αφροδίτη τους εμπαίζει.

Στο βίντεο που ακολουθεί, ο περίφημος "ύμνος στον έρωτα" του Σοφοκλή, μελοποιημένος στο αρχαίο κείμενο και κατά την αρχαία προσωδία από τον Ιωάννη Σακελλαρίδη. Η "Εταιρεία υπέρ διδασκαλίας αρχαίων δραμάτων", του Γεωργίου Μυστριώτη, αναθέτει στον Σακελλαρίδη, ως τον κατεξοχήν λόγιο μουσικό της εποχής, να γράψει μουσική για την τραγωδία του Σοφοκλή λαμβάνοντας υπόψη την προσωδία του κειμένου (μακρά και βραχέα). Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό και η παράσταση ανέβηκε στο πλαίσιο της πρώτης Ολυμπιάδας του 1896, ενώ απέσπασε τις καλύτερες κριτικές από Έλληνες και ξένους ακροατές. Ο Σακελλαρίδης αναμιγνύει ήχους και ρυθμούς της ελληνικής παράδοσης και σε συνδυασμό με την ευρεία φιλολογική του κατάρτιση μας παραδίδει μια πολύ σοβαρή μουσικοφιλολογική δουλειά και κυρίως έναν εξαιρετικό πρόλογο για το πώς δούλεψε το έργο του. Τον πρόλογο και τα μελοποιημένα χορικά και κομμούς της Αντιγόνης μπορεί να βρει ο ενδιαφερόμενος στο τευχίδιό του "Μελοποιΐα των χορικών και κομμών της Αντιγόνης του Σοφοκλέους, γενομένη ως οίον τε συμφώνως προς τον αρχαίον ρυθμόν" (1931, β΄ έκδ.).

Στην συγκεκριμένη ηχογράφηση το κομμάτι ερμηνεύει η "Εστία Θεάτρου Ερινεώς".

Παραμυθιασμένες “Έρως ανίκατε μάχαν – Η μέθη του έρωτα”

Γράφει η  Ελίνα Λούκας(Ηθοποιός/σεναριογράφος/παραγωγός)

Μέσα στην οδύνη του απρόβλεπτου συναισθηματικά φλεγόμενου ολοκαυτώματος, η έξαρση του παθιασμένου αναστεναγμού των εσώψυχων….το πεταλούδισμα της εκστατική ανατριχίλας, τα σπλαχνικά αναφιλητά του μόνου πραγματικού πολέμαχου των αισθήσεων…του γαλαζοαίματου έρωτα που έρχεται να χτυπήσει την πόρτα…Τα βέλη του οποίου διαπερνούν την καρδιά του δικού μας Χρυσόμαλλου κοριτσιού…
Μια δυνατή κραυγή σπαρταράει από τα ροδοκόκκινα της χείλη και όπως σταματάει ο χρόνος, ο απόηχος ξαπλώνεται σαν σπίθα φωτός στην ηδονή του ορμητικού πάθους. Αυτού του πάθους που υποκλίνεσαι με αξιοπρέπεια μπροστά στην περηφάνεια του…γονατάς μπροστά στην αξία της στιγμής.
Με τον ιδρώτα να διασχίζει την γυμνή της ωμοπλάτη, το χρυσόμαλλο κορίτσι τραβάει σφτικτά κοντά τςη το λευκό μεταξωτό σεντόνι που καλύπτει τα απόκρυφα μέρη του σώματος της.
Χαϊδεύει το πρόσωπο της, περνάει τα δάκτυλα της ανάμεσα στα μακριά της μαλλιά, αισθάνεται το άγγιγμα της και μετά από την τελευταία της ανάσα ακούει μόνο το χτύπο της καρδιάς της.
Αφήνεται στην αίγλη του έρωτα που ήρθε να ενωθεί μαζί της για να την πάει εκεί που μόνο η αλήθεια κυριαρχεί.

Σε άλλη διάσταση ουρανού, έρχομαι κοντά σου
Και βλέπω την εικόνα σου, χρυσόσκονη η καρδιά σου.
Με ξύπνια την συνείδηση χαιδεύω τα μαλλιά σου
Θέλω να αγγίξω απαλά τα χείλη τα υγρά σου
Αφήνομαι στην άβυσσο του σύμπαντος ονείρου
και το αίμα μες τις φλέβες μου ζεσταίνει το κορμί μου.
Σε αγαπώ τρελά, μπες μέσα στη ψυχή μου
Να κάνουμε έρωτα φωτός μια αύρα ύπαρξη μου

Μην με ξυπνπας απ το όνειρο δεν έχει σημασία
Γιατί αυτό που ζούμε είναι η ουσία
Κι αν δεν ξαναονειρευτώ και μείνω μακριά σου
Πως θες εγώ να ζω χωρίς τα όνειρα σου;

Έρωτα μου, κράτα με, σφίξε με κοντά σου,
σε ικετεύω κρύψε με στην έλξη του έρωτα σου
Πόσο όμορφα είν’ τα μάτια σου, ο ήλιος στα βλέφαρα σου, ένα ταξίδι είναι η ζωή, αιώνια κοντά σου.

Ανοίγει τα μάτα της…κι ένα χαμόγελο φωτίζει το πρόσωπο της. «Ο έρωτας υπάρχει, το ίδιο και η αλήθεια» σκέφτεται. «Αλλά μόνο όταν εσύ το επιτρέψεις θα σου χτυπήσουν την πόρτα της καρδιάς σου…..» Πριν τελειώσει την σκέψη της χτυπάει η πόρτα….
Και να θυμάστε, λέει το Χρυσόμαλλο κορίτσι, ότι όταν έρθουν είναι για να μείνουν

"ΕΡΩΣ ΑΝΙΚΑΤΕ ΜΑΧΑΝ" (ΣΟΦΟΚΛΗΣ)

"ΕΡΩΣ ΑΝΙΚΑΤΕ ΜΑΧΑΝ" (Απόσπασμα από την "Αντιγόνη" του Σοφοκλέους σε μετάφραση Κ. Μάνου)

Έρωτα ακαταμάχητε,
εσύ που ξενυχτίζεις
στου κοριτσιού τα μάγουλα,
εσύ που αιχμαλωτίζεις
ως και τον πλούσιον άνθρωπο,
και στις καλύβες μπαίνεις
και θάλασσα διαβαίνεις
και θάλασσα περνάς !
Κι ούτε κανείς αθάνατος
εγλύτωσε από σένα,
ουτ' άνθρωπον εφήμερο
δεν άφησες κανένα,
εσύ που' σαι το λούλουδο
ζωής τυραγνισμένης,
εσύ που ξετρελλαίνεις
εκείνον που κρατάς !
Εσύ και δίκιον άνθρωπο
σπρώχνεις στην αδικία,
εσύ και τώρα εσήκωσες
τέτοια φιλονεικία.
Κι ο πόθος κόρης όμορφης
που βασιλεύει ακόμη,
παρά οι μεγάλοι νόμοι
που εδώσαν οι θεοί.

Σώσε με

Η φωνή μου είχε λυγίσει

στο Χειμώνα, το βαρύ.

Ο ουρανός μου, τα όριά μου

τον χτυπούσαν κεραυνοί.

Για κάθε όνειρο χαμένο 

που πλανιόταν στην σιωπή.

Στο νου και στην καρδιά μου

κάνε την ανατροπή.

Μα ποιός νομίζεις πως σε βλέπει;

Ποιός νομίζεις πως σε ακούει;

Ποιός καλύτερα σε νιώθει από μένα;

                                         Κανένας.

Σώσε με ή σύντριψέ με.

Μάταια ψάχνεις για να βρεις

τις ώρες σου μην σπαταλάς.

Των αναμνήσεων τα σημάδια

άργησες μην τα μετράς.

Ο χρόνος μόνο σ' άφησε 

πίσω σου μην κοιτάς.

Αρνούμαι την αξιοπρέπειά μου

σαν λες πως μ' αγαπάς.

Σβήνω και χάνω τους σφυγμούς

σαν αστραπή όταν περνάς.

Μα ποιός θα σε βρει, άραγε ποιός;

Ποιός ακολουθά τα βήματά σου;

Ποιός προσεύχεται, μην παρασυρθείς;

                                                 Κανείς.

Σώσε με ή σκόρπισέ με.

Αργεί το Μέλλον μου πολύ ακόμα.

Γιατί σ' αγάπησα στο Παρελθόν.

Μια λέξη γράφω, Τιμωρία.

Υστερόγραφο: Στο Παρόν.

Της νύχτας διώξε μου το βάρος

και μια υπόσχεση θυμήσου.

Πως θα 'μαι δίπλα σου για πάντα

γείρε πάνω μου κρατήσου.

Σώσε με πριν να 'ρθει μπόρα.

Αγάπησέ με αν θέλεις τώρα.

Σώσε με, στο χώμα να πλαγιάσω.

Tον λογισμό να ξεγελάσω.

Μα ποιός ζεσταίνει δυο ανάσες;

Ποιός κλαίει και πονά για δύο;

Με δάκρυα ποιός θα σε βαπτίσει;

Ποιός λησμόνησε, ένοχα να ζήσει;

Ο Έρωτάς μου μην σου λείψει.

Σώσε με, ή εγκατέλειψέ με.

Γράμματα χείμαρρος μέσα μου να σε πνίξω.

Σφίγγω τα χείλη μου και πάλι σε ματώνω.

Όσα δεν μπόρεσα με στίχους ν' αποδείξω

Στους νόμους της αγάπης, αθώα σου δηλώνω.

Πέμπτη, 16 Φεβρουαρίου 2012

Ποίηση: Μαρία Πεπικίδου 

Save me