Σοφοκλέους Αντιγόνη 1

Ερως ανίκατε μάχαν… Με αυτό το στίχο αρχίζει το γ’ στάσιμο (στ. 781-805) της Αντιγόνης του Σοφοκλή. Μια φράση, ωδή στον έρωτα δύο νέων, που είναι γνωστή μέχρι σήμερα ως ένα από τα πιο γνωστά αποσπάσματα αρχαίας ελληνικής τραγωδίας...

Έρως ανίκατε μάχαν, Έρως, ός εν κτήμασι πίπτεις, ός εν μαλακαίς παρειαίς νεάνιδος εννυχεύεις, φοιτάς δ” υπερπόντιος εν τ” αγρονόμοις αυλαίς· καί σ” ούτ” αθανάτων φύξιμος ουδείς ούθ” αμερίων σέ γ” ανθρώπων. Ο δ” έχων μέμηνεν. Σύ καί δικαίων αδίκους φρένας παρασπάς επί λώβα, σύ καί τόδε νείκος ανδρών ξύναιμον έχεις ταράξας· νικά δ” εναργής βλεφάρων ίμερος ευλέκτρου νύμφας, τών μεγάλων πάρεδρος εν αρχαίς θεσμών. “Αμαχος γάρ εμπαίζει Θεός, Αφροδίτα. 

Μετάφραση στη δημοτική:
Έρωτα, ανίκητε σε κάθε μάχη, εσύ που κεντάς όποιον κι αν σημαδέψεις με τα βέλη σου. Έρωτα συ, που ξαγρυπνάς στα τρυφερά τα μάγουλα των κοριτσιών που δρασκελάς πάνω απ' τις θάλασσες και χώνεσαι στους κήπους των σπιτιών, κανείς δεν γλιτώνει από σένα, ούτε θεός, ούτε κοινός θνητός, μα όποιον τον αγγίξεις, τον τρελαίνεις. Εσύ, τον άνθρωπο το φρόνιμο τον σπρώχνεις στ' άδικο και στο χαμό, εσύ άναψες φιλονικία ανάμεσα σε γιό και σε πατέρα και τους τάραξες. Νικάει ο πόθος κι η λαχτάρα για την ωραία νύφη, σε πείσμα όλων των μεγάλων νόμων, που αμέριμνη η θεά Αφροδίτη τους εμπαίζει.

Στο βίντεο που ακολουθεί, ο περίφημος "ύμνος στον έρωτα" του Σοφοκλή, μελοποιημένος στο αρχαίο κείμενο και κατά την αρχαία προσωδία από τον Ιωάννη Σακελλαρίδη. Η "Εταιρεία υπέρ διδασκαλίας αρχαίων δραμάτων", του Γεωργίου Μυστριώτη, αναθέτει στον Σακελλαρίδη, ως τον κατεξοχήν λόγιο μουσικό της εποχής, να γράψει μουσική για την τραγωδία του Σοφοκλή λαμβάνοντας υπόψη την προσωδία του κειμένου (μακρά και βραχέα). Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό και η παράσταση ανέβηκε στο πλαίσιο της πρώτης Ολυμπιάδας του 1896, ενώ απέσπασε τις καλύτερες κριτικές από Έλληνες και ξένους ακροατές. Ο Σακελλαρίδης αναμιγνύει ήχους και ρυθμούς της ελληνικής παράδοσης και σε συνδυασμό με την ευρεία φιλολογική του κατάρτιση μας παραδίδει μια πολύ σοβαρή μουσικοφιλολογική δουλειά και κυρίως έναν εξαιρετικό πρόλογο για το πώς δούλεψε το έργο του. Τον πρόλογο και τα μελοποιημένα χορικά και κομμούς της Αντιγόνης μπορεί να βρει ο ενδιαφερόμενος στο τευχίδιό του "Μελοποιΐα των χορικών και κομμών της Αντιγόνης του Σοφοκλέους, γενομένη ως οίον τε συμφώνως προς τον αρχαίον ρυθμόν" (1931, β΄ έκδ.).

Στην συγκεκριμένη ηχογράφηση το κομμάτι ερμηνεύει η "Εστία Θεάτρου Ερινεώς".