ειδη αποφατικης θεολογιας

 ΕΙΔΗ ΑΠΟΦΑΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

ΤΟ ΕΙΔΟΣ: ΑΠΟΦΑΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΥΣΕΩΣ.

Στη Δυση ο αποφατισμος αποτελει μια από τις ειδικες μεθοδους προσεγγισεως& γνωσεως του Θεου, τη λεγομενη  ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΟΔΟ Η ΟΔΟ ΤΩΝ ΑΦΑΙΡΕΣΕΩΝ, που μαζι με τις 2 άλλες μεθοδους ΟΔΟ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ, Η ΟΔΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΦΑΣΕΩΝ,& την οδο της ΥΠΕΡΟΧΗΣ  συγκροτουν  μια τριπλη οδο γνωσεως του θεου, την λεγ. ΣΧΟΛΑΣΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ. Η αποφατικη αυτή μεθοδος συνισταται στην αρνηση η σωστοτερα στην απορριψη των ΘΕΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΦΑΤΙΚΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ( παναγαθος, πανσοφος,κλπ.), προκειμενου ο νους να απελευθερωθει από τους περιορισμους που του επιβαλλουν αυτά τα νοητικα κατηγορηματα & να οδηγηθει σε μια ΥΠΕΡ ΛΟΓΟΝ απ ευθειας γνωση του Θεου.Ειτε ως συμπληρωματικη ειτε ως αντιθετικη προς τις άλλες 2 μεθοδους ……οδηγει σε μια γνωση που επιτυχγανεται με τις περαν της λογικης αντιληπτικες ικανοτητες του ανθρωπου. Το αποτελεσμα είναι ενας γνωσιολογικος ανορθολογισμος που οδηγει ειτε στον αγνωστικισμο & σχετικισμο της γνωσεως,ειτε σε ένα μυστικισμο των συναισθηματικων η αλλων υπερβατικων αντιληπτικων δυνατοτητων του ανθρωπου.Σε κάθε περιπτωση το ζητημα της γνωσεως τιθεται εδώ από τη σκοπια του ΑΤΟΜΙΚΟΥ ανθρωπου & των ατομικων αντιληπτικων του ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ….ΛΟΓΙΚΩΝ Η ΜΗ.Στο πλαισιο της ατομοκεντρικης αυτης θεωρησης της γνωσης ..ειναι αποπειρα

 αναζητησης μιας αποτελεσματικης αυτης θεωρησης της γνωσης η VIA NEGATIONIS δηλ. περαν της λογικης του ανθρωπου (ικανοτητος), είναι μια αποπειρα  αναζητησης μιας αποτελεσματικης & εγκυρης μεθοδου ατομικης προσβασης στην αληθεια.

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΙΔΟΣ : ΑΠΟΦΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Στην περιπτωση της Ανατολης ο αποφατισμος ως γνωσιοθεωρητικη οδος ,η σταση δεν είναι μια ειδικη μεθοδος,αλλα το βασικο χαρακτηριστικο συνολης της εκκλησιαστικης παραδοσης.Οπως λεει  & γραφει καποιος….ΑΡΝΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΕΞΑΝΤΛΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΣΤΗΝ  ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ. Για κάθε γνωση προυποτιθεται μια υπαρκτικη σχεση.Η διατυπωση συνιστα μια εικονα του σχετιζομενου & όχι αυτήν την ΙΔΙΑ αληθεια του.Η γνωση – σχεση που παρεχει η θετικη διατυπωση ως εικονα είναι αποδεκτη σε κάθε περιπτωση, ταυτοχρονα όμως είναι & σχετικη καθως δεν ταυτιζεται με την αληθεια δεν την εξαντλει.

ΟΑγιος Δαμασκηνος λεει πως οποιος θελει να ομιλει η να ακουει για τον Θεον  πρεπει να γνωριζει με σαφηνεια ΟΤΙ ΟΥΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ & ΤΗ ΘΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΡΡΗΤΑ ΟΥΤΕ ΟΛΑ ΡΗΤΑ, ΟΥΤΕ ΒΕΒΑΙΑ ΟΛΑ ΑΓΝΩΣΤΑ ΟΥΤΕ & ΓΝΩΣΤΑ. Και διευκρινιζει πως άλλο είναι αυτό που μπορει να γνωριστει & άλλο αυτό που μπορει να εκφραστει, όπως άλλο είναι η ομιλια & άλλο η γνωση.Το ζητουμενο, στην περιπτωση αυτή, ειτε μιλαμε για τον Θεον ειτε για πραγματα του κοσμου, είναι η διατυπωση να αποτελεσει έναν ανοικτο δρομο προς το σχετιζομενο & όχι το υποκαταστατο του.Αυτης της αποφατικης χρησεως του λογου μια κορυφαια στιγμη είναι ο συνδυασμος θετικων & αρνητικων διατυπωσεων(όπως ΥΠΕΡΟΥΣΙΟΣ ΟΥΣΙΑ, ΛΟΓΟΣ ΑΡΡΗΤΟΣ ΦΩΣ ΑΟΡΑΤΟΝ ) Κατ αυτην την τεχνικην οι θετικες & αρνητικες διατυπωσεις αλληλοαναιρουνται ως κλειστες & άλληλοσυμπληρωνονται ως εικονα που παραπεμπει στο νοουμενο χωρις να το υποκαθιστα. Αυτο που απορριπτει μ αυτην την εννοιολογικη αλληλοαναιρεση δεν είναι λογικες διατυπωσεις ,αλλ η προσδεση σ αυτές.

Ετσι ο ανατολικος αποφατισμος οδηγει σε μια σχετικοποιηση της λογικης, η οποια όμως δεν αρνειται τη λογικη αλλα την προυποθετει, υπογραμμιζοντας απλως τον σχετικο  της χαρακτηρα.

Αυτου του ειδους η σχετικοποιηση της λογικης δεν καταληγει ουτε στον ανορθολογισμο ουτε στον ατομοκεντρικο μυστικισμο,αλλα σε μια  εικονολογικη χρηση του λογου προς φανερωση της κοινης ( εκκλησιαστικης )εμπειριας & σχεσεως προς τον θεον & τον κοσμο. Οι αρνητικες διατυπωσεις δεν οδηγουν στην απορριψη της λογικης αλλα στην προτεραιοτητα της σχεσεως ΣΤΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΕΙΝ που αποτελει υστατο κριτηριο της αληθειας & πηγη της λογικης.Δεν εχουμε εδώ μια μυστικιστικη μεταβαση από τη λογικη προς τις μη λογικες (συναισθηματικες) η άλλες αντιληπτικες ικανονητες του ανθρωπου, γιατι αυτές ενυπαρχουν ετσι & αλλιως σ αυτην την εικονολογικη χρηση της λογικης.Μυστικο δεν είναι το ΜΗ ΛΟΓΙΚΟΝ αλλα το βαθυτερο & αυθεντικοτερο περιεχομενο του λογου, όταν ο λογος δεν εγκλωβιζει, αλλα παραπεμπει περαν ΑΥΤΟΥ.

ΠΗΓΕΣ

ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ.

Π. ΤΡΕΜΠΕΛΑ.

Β ΞΥΔΙΑΣ