Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ.

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ.

Τετάρτη, 12 Σεπτέμβριος 2012 11:32

ΠΟΙΗΣΗ

του Γιώργου Κρόκου Πέντε χρόνια μετά την κυκλοφορία της ποιητικής συλλογής Στον κύκλο του φωτός των αναμνήσεων και τη μεσολάβηση δύο εξαιρετικών πεζογραφημάτων,Άρωμα μαστίχας (2009) και Σάτυρος Έρως (2010), η ποιήτρια Ελένη Χωρεάνθη επανέρχεται στον οικείο της χώρο της ποίησης με τη δέκατη (συν πέντε συλλογές με ποιήματα για παιδιά) ποιητική συλλογή της, Η σιωπή των αμνών. Πρόκειται για ώριμη, ολοκληρωμένη ποίηση, γιατί απ’ τα χρόνια της Μυρρίνης, του Εποχές της Εύας, του Ώρες του Ερωδιού, του Νύχτες της Βροχής και άλλων ποιητικών συλλογών, έχει φτάσει τα ποιητικά της οράματα και έχει δώσει μια δυνατή σε εύρος και ποιότητα ποίηση που αγγίζει το συναίσθημα, επηρεάζει τη σκέψη, τέρπει και προβληματίζει. Τα είκοσι τρία ποιήματα της Σιωπής των αμνών, γραμμένα τα περισσότερα το 2008 και το 2009 σε ελεύθερο στίχο, αποτελούν μια ενότητα, ενώ στο τέλος εντάσσονται στη συλλογή άλλα οκτώ με τον τίτλο «Παραλειπόμενα». Η ποίησή της, εκτός απ’ τα ποιητικά σχήματα, τις δυνατές εικόνες, το ρυθμό και τον γλαφυρό λυρικό λόγο, αναφέρεται σε προβλήματα που απασχολούν τον άνθρωπο διαχρονικά. Πρόκειται για ιδιαίτερα προσεγμένα ποιήματα, πικρές επισημάνσεις, αναλύσεις, δεικτικούς σχολιασμούς για όσα συμβαίνουν στους καιρούς μας, τα οποία καταδυναστεύουν τους απλούς ανθρώπους που καμιά ευθύνη δεν έχουν, και οδηγούν τη χώρα σε αδιέξοδες και επικίνδυνες καταστάσεις. Υπάρχει μια μελαγχολική επισήμανση της ψυχικής μοναξιάς του σύγχρονου ανθρώπου και μια συνεχής εσωτερική πορεία αυτογνωσίας που αποκαλύπτει ενοχές, λάθη, παραλείψεις, ανακολουθίες. Είναι συχνές οι αναφορές στους διαλυτικούς καιρούς των τελευταίων δεκαετιών, καιρούς δίχως μνήμη και σεβασμό σε αξίες και ιδανικά, γεμάτους αδικία και ανεπανόρθωτες συμπεριφορές που προοιωνίζονται δυσοίωνο χωρίς ελπίδα και προοπτική μέλλον της πατρίδας, παρά τις απανωτές κάθε λογής θυσίες των πολιτών της. Η παράθεση αποσπασμάτων από τις Γραφές, τις προφητείες, τους ψαλμούς, το δημοτικό τραγούδι ως μότο σε αρκετά ποιήματα δίνει μια άλλη διάσταση και τα κάνει περισσότερο προσιτά και αφομοιώσιμα. Αν προσπαθήσουμε να πλησιάσουμε τους επιμέρους στίχους των ποιημάτων της Ελένης Χωρεάνθη για ν’ αποκαλύψουμε κάποια απ’ τα ποιητικά σύμβολα που τα συγκροτούν, θα παρακολουθήσουμε έναν εσωτερικό μονόλογο και μια πορεία της ποιήτριας στα ενδότερα του ψυχισμού της και θύμησες από μια συνεχή περιπλάνηση του νου και της ψυχής: «Πόσες φορές ξενύχτησα μες στην ψυχή / τρέχοντας πίσω από όνειρα –φτερά στον άνεμο– / ψαύοντας τις ουλές των πληγωμένων δέντρων στα σκοτεινά των παρυφών της λύπης / σμιλεύοντας ιερογλυφικά στα κράσπεδα της αδικίας». Ποίηση πηγαία, δυνατή. Μια περιπλάνηση της πανανθρώπινης ψυχής στο χρόνο και στο όνειρο, όλους τους χαλεπούς καιρούς, στους ατελείωτους αιώνες με πικρή βροχή. Αυθεντικοί λυρικοί στίχοι συνθέτουν «Το μοιρολόι για τον Τάκη, τον αγαπημένο αδερφό που έφυγε νωρίς», ενώ στα ποιήματα: «Η σιωπή του αόρατου», «Ο επιούσιος άρτος», «Προβληματισμός», «Το γλέντι», «Η σιωπή των αμνών», που δίνει και την ονομασία της ποιητικής συλλογής, κ.ά. είναι εμβληματικά και παραπέμπουν κάθετα στη σημερινή οικονομική και ηθική κρίση. Σ’ αυτά, μέσα από υπέροχα ποιητικά σχήματα γίνονται σαφείς αναφορές στην κατάσταση που μαστίζει τη χώρα μας: «Το σκαρί ετοιμόρροπο οδεύει στο άγνωστο, / κωπηλάτες άπραγοι, νωθροί κι ανειδίκευτοι / κυβερνήτες ανύπαρκτοι, ανίδεοι κι άτολμοι, / αφιονισμένοι καθεύδουν στην πρύμνη / βυθισμένοι στης μακαριότητάς τους το χαύνος, / ροκανίζουν αδιάφοροι της εξουσίας το αύριο». Στη «Σιωπή των αμνών», ιδιαίτερα, οι επισημάνσεις και ανησυχίες της ποιήτριας κορυφώνονται δημιουργώντας μια ποίηση με κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις, μια ταξική στρατευμένη ποίηση. Έτσι, η χώρα με τα φημισμένα κάστρα βυθίζεται στο βάραθρο της υποτέλειας, οι καλές προθέσεις αργοπεθαίνουν κι οι προσπάθειες ανάνηψης ακυρώνονται από άβουλους άρχοντες και νωθρούς ηγεμόνες. Το αείποτε κλέος των Ελλήνων ταξιδεύει με ψευδεπίγραφα διαβατήρια κι ακάλυπτες επιταγές πατριωτισμού, κάτω από μια επικίνδυνη ελεημοσύνη των φίλων, ενώ: «Οι ξαφνικές βροχοπτώσεις των αισθημάτων, / οι όψιμες τύψεις μεταμέλειας, / οι άκαιρες αναλήψεις ευθυνών, / τα πολυκαιρισμένα οράματα ανεγκέφαλων ταγών / τρομάζουν την ένοχη σιωπή των αμνών». Συνεχίζοντας την προσέγγιση των ποιημάτων της συλλογής, στο ποίημα «Ένας μονόλογος με τη βροχή» διαπιστώνουμε πως μέσα από αυτόν περνάει η γεμάτη σκεπτικισμό περιήγηση, μια πορεία γεμάτη εσωτερική βροχή τις άβολες νύχτες, συνέπεια μιας ανεξήγητης θλίψης, όταν σαν πουλιά οι ελπίδες ραμφίζουν τα όνειρα στη μάταιη προσπάθειά τους να εμποδίσουν το ρούφηγμα του ψύχους απ’ το δέρμα της καρδιάς. «Τα όμορφα και τ’ ακριβά», ένα εξαιρετικό ποίημα καβαφικής φιλοσοφίας και δομής, θα μας πει πως δε βγαίνουν στο σφυρί ανεκτίμητα αγαθά και κειμήλια, όπως το παρελθόν, τα μάρμαρα, τα ιδανικά, η ομορφιά, η τιμή κι η αξιοπρέπεια, γιατί οι άρπαγες κι οι τυμβωρύχοι ελλοχεύουν αδίστακτοι. Άλλο ένα ποίημα καβαφικής θεώρησης και μεγαλοπρέπειας με πολιτικές προεκτάσεις είναι «Η διδαχή του σώματος». Το από καιρό στα αζήτητα του νεκροτομείου σώμα, στο οποίο ασελγούν βέβηλα νυστέρια για να ξεδιαλύνουν δήθεν τα αίτια του θανάτου είναι η χώρα και το αντιφατικό πόρισμα των ειδημόνων απεικονίζει τους σοφούς που η ψεύτικη σοφία τους δεν προσφέρει τίποτα. «Η μάνα η χωριάτισσα», πηγή ζωής, δύναμης, στοργής και φροντίδας, απ’ τα καλύτερα ποιήματα που ’χουν γραφτεί για το πολυαγαπημένο πρόσωπο της μάνας, μ’ ένα ξεχείλισμα λυρισμού, αυτογνωσίας κι αναγνώρισης της προσφοράς, αποδίδει σε τέλειο βαθμό όσα οφείλονται σ’ αυτήν. Εξαιρετικό ποίημα και η «Χρυσόθεμις», η αδικημένη απ’ τη μυθολογία και την ποίηση των αρχαίων ποιητών κόρη του Αγαμέμνονα που ζει στο περιθώριο των μύθων. Η συλλογή κλείνει με τα «Παραλειπόμενα», εφτά ποιήματα γραμμένα στη Λήμνο. Νεανικοί στίχοι που προαναγγέλλουν τη μετέπειτα ποιήτρια, ενώ στο προφητικό ποίημα για την 21η Απριλίου του ’67 αποδίδεται η πικρή γεύση μιας νέας πραγματικότητας με την ακινησία της σκέψης που καθηλώνει το λογισμό και φέρνει τον πνευματικό εγκλωβισμό και τη φίμωση. Τα ποιήματα της Ελένης Χωρεάνθη είναι σημαντικά και συγκροτούν μια γνήσια, υψηλού πνευματικού βεληνεκούς ποίηση. Είναι δημιουργήματα μιας χαρισματικής ποιητικής φλέβας και αποτελούν σημαντική ποιητική προσφορά στην ελληνική γραμματεία.