Η ΑΝΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.

Αρχική σελίδα \ Θεματικές κατηγορίες \ Εκκλησία \ Θέματα Ορθοδόξου Κατηχήσεως \ Π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος: Η ανόρθωση του ανθρώπου

Π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος: Η ανόρθωση του ανθρώπου

Η ΑΝΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Η πτώση έχει την αιτία της στην προαίρεση του ανθρώπου· όμως η ανόρθωση οφείλεται στην πρωτοβουλία του Θεού, που δεν εγκαταλείπει ποτέ τον άνθρωπο.

α) Το πρωτευαγγέλιο

Πολλοί άνθρωποι βλέπουν τα γεγονότα που ακολούθησαν την πτώση του ανθρώπου σαν αυστηρές τιμωρίες του Θεού, σαν ο Θεός να έπαυσε να είναι στοργικός Πατέρας. Ο Θεός όμως είναι πάντοτε ο στοργικός πατέρας για τον άνθρωπο.

Αυτήν ακριβώς τη στοργή βλέπουμε να εκδηλώνεται ταυτόχρονα με την επιβολή της τιμωρίας. Το μέλλον του ανθρώπου δεν είναι ο θάνατος, αλλά η ζωή. Μια μέρα ο απόγονος της γυναικός, ο Χριστός, θα συντρίψει την κεφαλή του «όφεως» (Γέν. γ' 15), ενώ ο διάβολος θα ριφθεί «εις την λίμνην του πυρός και του θείου» (Αποκ. κ' 10). Τα δύο γεγονότα αναφέρονται μαζί και δεν πρέπει να α-πομονώνονται· ο θάνατος είναι απλό επεισόδιο στη ζωή του χριστιανού· προορίζεται να ριφθεί «εις την λίμνην του πυρός» μαζί με τον Άδη (Αποκ. κ' 14), προκειμένου να βασιλεύσει η ζωή!

Για να πραγματοποιηθούν όμως αυτά, έπρεπε προηγουμένως να θεραπευθεί η ίδια η φύση του ανθρώπου, που διαφοροποιήθηκε με την πτώση. Ήταν πράγματι βαρειά η κληρονομιά των απογόνων του πεσμένου ανθρώπου· η κληρονομιά της αρρωστημένης φύσης, μιας παλαιάς, γηρασμένης ρίζας, που η μοίρα της ήταν ο θάνατος και η φθορά.

Για να επιτύχει λοιπόν τη σωτηρία εχρειάζετο νέα «ρίζα», τη ρίζα ενός νέου Αδάμ, όχι εκείνη του παλαιού Αδάμ. Είχε ανάγκη από νέο γενάρχη, που θα επανέφερε τη φύση του ανθρώπου στο σύνδεσμο με τον Θεό και θα τον έκανε πάλι μέτοχο της ζωής του Θεού. Η παλαιά ρίζα του Αδάμ τον κατεδίκαζε στη φθορά και στο θάνατο (Σοφ. Σολ. β' 23-24. Πρβλ. Ψαλμ. μη' 8). Θα έπρεπε λοι¬πόν να θεραπευθεί η ίδια η φύση του ανθρώπου, ώστε με τη συμμετοχή του στην αναγεννημένη φύση, να μπορέσει και πάλι να συνδεθή με την πηγή της ζωής του, τον Θεό, και να ζήσει (Ιω. γ' 36. ιδ' 6. Ιω. ε' 12, 20).

Αυτό δεν μπορούσε ποτέ να το πετύχει μόνος του ο άν-θρωπος, οσοδήποτε κι αν προσπαθούσε. Όλες οι «τεχνικές» αυτοσωτηρίας είναι καταδικασμένες σε αποτυχία, διότι δεν ξεπερνούν τα περιορισμένα πλαίσια της κτιστής πραγματικότητας του ανθρώπου και εξουδετερώνονται με το θάνατο. Η πραγματικότητα αυτή δεν αλλάζει, οσοδήποτε δελεαστικές κι αν είναι οι υποσχέσεις εκείνων που παρακινούν τον άνθρωπο σε αυτονομία· εφευρέτης αυτών των παραπλανητικών μεθόδων είναι ο διάβολος (Γέν. γ' 4-7) κι εμείς υφιστάμεθα ακόμη τις συνέπειες της επιπο-λαιότητας του προπάτορα Αδάμ. Θα έπρεπε συνεπώς η τραγική αυτή εμπειρία να είχε συνετίσει τον άνθρωπο.

Ο άνθρωπος δεν μπορούσε να σώσει τον εαυτό του· όμως ο Θεός τον αγάπησε με «αγάπη αιώνιο» (Ιερ. λη' 3· εβρ. κείμενο: λα' 3). Γι' αυτό μαζί με την έξωση του ανθρώπου από τον παράδεισο του ενέβαλε στην ψυχή τοι την ελπίδα:

«Θα θέσω έχθρα μεταξύ σού και της γυναικός, μεταξύ του σπέρματός σου και μεταξύ του σπέρματος αυτής. Αυτός θα σου συντρίψει την κεφαλή και συ θα του συντρί¬ψεις την πτέρνα» (Γέν. γ' 15). Αυτή η υπόσχεση του Θεού προσδιορίζει την ιστορία της ανθρωπότητας, που οδηγεί από την πτώση στην ανόρθωση και ονομάζεται «πρωτευαγγέλιο».

Ο απόγονος της γυναικός θα συντρίψει το Σατανά και τα έργα του, θα γίνει ο νέος γενάρχης. Όσοι κατάγονται από αυτόν, οι «απόγονοί» του, δεν θα βρίσκονται πια κάτω από το βασίλειο της φθοράς και του θανάτου, αλλά θα εισέλθουν στη βασιλεία του Θεού, θα ενδυθούν την αφθαρσία και αθανασία (Α' Κορ. ιε' 45-58).

† π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος
Δρ. Θεολογίας  Δρ. Φιλοσοφίας
Απόσπασμα από το βιβλίο του «Η Ορθοδοξία μας»

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ

• B'
• Γ΄
• Δ'
• Ε'
• ΣΤ'
• Ζ'
• Η'
• Θ'
• Ι'
• ΙΑ'

β) Περίοδος αναμονής

Ολόκληρη η ιστορία του ισραηλιτικού λαού είναι πρόγευση και προεικόνιση του ερχομού του «σπέρματος της γυναικός» και της νέας κοινωνίας μεταξύ Θεού και ανθρώπου, δηλαδή της Εκκλησίας.

Ο Θεός συνάπτει συνθήκη με τον Νώε και τους απογόνους του (Γέν. θ' 8-17) και διαβεβαιώνει τον Αβραάμ πως η γυναίκα του Σάρρα θα γεννήσει υιό, που θα γίνει γενάρχης πολλών εθνών (Γέν. ια' 30, ιζ' 16). Όταν αργότερα η Σάρρα ζήτησε να απομακρυνθεί ο υιός της δούλης Άγαρ, εφάνη «σκληρός» ο λόγος αυτός στον Αβραάμ (Γέν. κα' 11), αλλά ο Θεός διαβεβαίωσε: «Μη σου φαίνεται σκληρός αυτός ο λόγος για το παιδί και τη δούλη. Να ακούσεις όλα όσα θα σου πει η Σάρρα, γιατί "εν Ισαάκ κληθήσεταί σοι σπέρμα"» (Γέν. κα' 12).

Ο άνθρωπος δεν μπορεί να γίνει παιδί του Θεού, παρά μόνο με υπερφυσικό τρόπο· όχι με βάση τη σάρκα, αλλά με βάση την επαγγελία (Ρωμ. θ' 6-8, δ' 1-25), που πραγματοποιείται στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Αυτός είναι το αναμενόμενο «σπέρμα του Αβραάμ», μέσω του οποίου θα ευλογηθούν όλα τα έθνη (Γαλ. γ' 16). Όσοι πιστεύουν στο όνομα του Ιησού Χριστού, γίνονται παιδιά του Αβραάμ «εξ επαγγελίας» και λαμβάνουν το πνεύμα της υιοθεσίας (Γαλ. γ' 7-9. 29. Ρωμ. η' 15-17).

Από την εποχή του Αβραάμ ανεμένετο αυτό το «σπέρμα», μέσω του οποίου θα ευλογούντο όλες οι φυλές της γης (Γέν. κβ' 18. Πράξ. γ' 25-26). Την υπόσχεση ανανέωσε ο Θεός στον Ισαάκ (Γέν. κστ' 24) και στον Ιακώβ (Γέν. κη' 3-17). Χαρακτηριστικό είναι το όραμα του Ιακώβ. Είδε μία «κλίμακα», που εστηρίζετο στη γη και έφθανε μέχρι τον ουρανό. Άγγελοι του Θεού ανέβαιναν και κατέβαιναν πάνω σ' αυτή. Στο ένα μέρος της ο Ιακώβ είδε τον Κύριο να στηρίζεται πάνω της και τον άκουσε να ευλογεί:

«"εν σοι" και "εν τω σπέρματί σου" θα ευλογηθούν όλες οι φυλές της γης». Το σπέρμα λοιπόν, ο αναμενόμενος απόγονος του Αβραάμ, του Ισαάκ, του Ιακώβ, θα αποτελούσε αφετηρία ευλογίας για ολόκληρο τον κόσμο και ως «κλίμαξ» μοναδική θα ένωνε τη γη με τον ουρανό, τον άνθρωπο με τον ίδιο τον Θεό, που εθεάθη στην κορυ-φή και «εστηρίζετο» σ' αυτήν, βεβαιώνοντας με τον τρόπο αυτό τον Ιακώβ για τη δικαίωση της προσδοκίας.

Ο Ιακώβ είχε πλήρη συναίσθηση πως ο «χώρος» εκείνος δεν ήταν φυσική κατάσταση, αλλά αληθινή θεοφάνεια. Γι' αυτό και ανεφώνησε: «Πόσο φοβερός είναι ο τόπος αυτός; βεβαίως είναι οίκος Θεού και αυτή είναι η πύλη του ουρανού» (Γέν κη' 17). Ήταν πρόγευση της νέας πραγματικότητος, για την οποία προετοιμάζετο η ανθρωπότητα στην Παλαιά Διαθήκη.

Σ' αυτή την περίοδο αναμονής έζησαν και οι προφήτες. Στο κέντρο του ενδιαφέροντός των ήταν το πρόσωπο του ερχομένου Σωτήρα. Επροφητεύθη ότι θα βλαστήσει από τη «ρίζα του Ιεσσαί», στην οποία θα αναπαυθεί το Άγιο Πνεύμα, και θα ιδρύσει τη βασιλεία του Θεού, την Εκκλησία, που θα είναι δοξασμένη. Αυτό προαναγγέλλει ο Ησαίας και άλλοι προφήτες:

«Από τη ρίζα του Ίεσσαί θα φυτρώσει κλωνάρι
και άνθος θα βλαστήσει απ’ τη ρίζα αυτή.
Θα επαναπαυθεί σ' αυτή το Πνεύμα του Θεού,
Πνεύμα σοφίας και συνέσεως,
Πνεύμα θελήσεως και ισχύος,
Πνεύμα γνώσεως και ευσέβειας» (Ησ. ια' 1-2).

«Και θα έλθει την ημέρα εκείνη η ρίζα του Ιεσσαί και ο ανιστάμενος για να είναι άρχων εθνών· σ' αυτόν θα ελπίσουν έθνη και θα είναι η διαμονή του δοξασμένη» (Ησ. ια' 10. Πρβλ. Ιερ. κγ' 5-8, λ' 9. Ιεζ. λδ' 23-31, λζ' 24-28. Αμώς θ' 11-15. Μιχ. ε' 1-5).

Ο αναμενόμενος θα είναι υιός παρθένου (Ησ. ζ' 14), θα κατάγεται από τη Βηθλεέμ και παρά ταύτα η αρχή του θα είναι αιώνια (Μιχ. ε' 1. Ματθ. β' 6). Αυτός θα είναι ο αγγελιοφόρος της Θείας βουλής για τη σωτηρία του ανθρώπου και ταυτόχρονα ο «άρχων ειρήνης», ο εξουσιαστής και ο Πατέρας του «μέλλοντος αιώνος»:

«Διότι θα γεννηθεί δι' ημάς παιδίον,
υιός θα δοθεί σε μας,
που η εξουσία υπάρχει στους ώμους του·
και θα κληθεί το όνομά του μεγάλης βουλής άγγελος,
θαυμαστός σύμβουλος,
θεός ισχυρός εξουσιαστής, άρχων ειρήνης,
πατήρ του μέλλοντος αιώνος» (Ησ. θ' 6).

Η σωτηρία λοιπόν δεν θα πραγματοποιηθεί με τις θυσίες της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά με την υιοθεσία από μέρους του Πατέρα του «μέλλοντος αιώνος». Η ανθρώπινη υπόσταση θα προσληφθεί από τον αναμενόμενο Σωτήρα, και τη θέση των θυσιών της Παλαιάς Διαθήκης θα πάρει η μοναδική προσφορά («εφάπαξ») του σώματος του Χριστού, προκειμένου να νικήσει το θάνατο για λογαριασμό των ανθρώπων (Εβρ. ι’ 5-10). Ο ψαλμωδός το υπογραμμίζει αυτό:

«Θυσία και προσφορά δεν θέλησες,
όμως του ετοίμασες σώμα·
Όλοκαύτωμα και Θυσίες για αμαρτίες δεν εζήτησες·…
 Ιδού ήλθα...,
για να κάνω το θέλημά σου, ω Θεέ μου»
(Ψαλμ. λθ' 7-9).

Ο προφήτης Ησαίας αναφέρεται σε καταπληκτικές λεπτομέρειες της θείας οικονομίας. Ο ερχόμενος, παρ' όλο που θα είναι άμωμος, θα οδηγηθεί θεληματικά στη θυσία, όχι για να κλείσει με το θάνατο τη ζωή του στη γη, αλλά για να νικήσει το θάνατο και να αποτελέσει την απαρχή της ανάστασης του ανθρώπου, για να αναπλάσει το γένος των ανθρώπων!

«Αυτός τις αμαρτίες μας σηκώνει
και πονάει για μας...
αυτός τραυματίσθηκε για τις αμαρτίες μας
και ταλαιπωρήθηκε για τις ανομίες μας·
η τιμωρία έπεσε πάνω του για τη δική μας ειρήνη,
με τη δική του πληγή θεραπευθήκαμε...
Παρ' όλες τις κακώσεις δεν άνοιξε το στόμα του.
Σαν πρόβατο ωδηγήθηκε στη σφαγή,
σαν αμνός άφωνος ενώπιον εκείνου που τον κουρεύει,
έτσι δεν ανοίγει το στόμα του...
Ένεκα των αμαρτιών του λαού μου
ωδηγήθη σε θάνατο...,
διότι ανομία δεν διέπραξε,
ούτε βρέθηκε δόλος στο στόμα του.
Όμως ο Κύριος θέλει να τον καθαρίσει από την πληγή.
Εάν το προσφέρετε για τις αμαρτίες σας,
η ψυχή σας θα δει την αθάνατη γενεά του·
ο Κύριος θέλει να αφαιρέσει τον πόνο της ψυχής του·
να δείξει σ' αυτόν φως,
να πλησιάσει (το ανθρώπινο γένος) με τη σύνεσή του.
Να δικαιώσει αυτόν τον δίκαιο,
που υπηρετεί πολλούς, που θα αναλάβει τις αμαρτίες των» (Ησ. νγ' 4-11).

Οι λόγοι αυτοί αναφέρονται στο πρόσωπο του Χριστού (Πράξ. η ' 31-35). Ο ίδιος προφήτης κηρύττει με ενθουσιασμό τη θριαμβευτική νίκη κατά του θανάτου:

«Ο θάνατος υπερίσχυσε και κατέπιε,
αλλά Κύριος ο Θεός
εξάλειψε τα δάκρυα από κάθε πρόσωπο,
αφήρεσε το όνειδος του λαού του από όλη τη γη,
το στόμα Κυρίου ελάλησε» (Ησ. κε' 8).

Ο προφήτης Ωσηέ συμπληρώνει:

«Θα τους γλιτώσω από τα δεσμά του Άδου,
θα τους ελευθερώσω από το θάνατο.
Πού είναι το δικαστήριό σου, θάνατε;
πού το κεντρί σου, Άδη;» (Ωσ. ιγ' 14).

Ο προφήτης Δανιήλ συνεχίζει τη διήγηση των γεγονότων, αναφερόμενος στην τελική φάση της Θείας οικο¬νομίας, στη δευτέρα παρουσία του Κυρίου, στην αιώνια βασιλεία Του:

«Και ιδού, με τις νεφέλες του ουρανού
ήλθε κάποιος σαν υιός ανθρώπου·
και επροχώρησε μέχρι τον Παλαιό των Ημερών
και ωδηγήθη πλησίον Του.
Σε αυτόν εδόθη η εξουσία
και η δόξα και η βασιλεία,
και όλοι οι λαοί, φυλές και γλώσσες,
αυτόν θα υπηρετήσουν·
η εξουσία του εξουσία αιώνια·
δεν θα παρέλθει,
και η βασιλεία του δεν θα φθαρή» (Δαν. ζ' 13-17).
Ο προφητικός λοιπόν λόγος είχε ως κέντρο το πρόσωπο του αναμενόμενου Σωτήρα και προετοίμαζε την έλευσή Του.